یکی از بزرگترین، زیباترین و باشکوهترین مساجد جهان، مسجد جامع اصفهان است که در آن مجموعهای از صنایع معماری و هنرهای زیبای ایران را در دورههای مختلف، سلسلهها، پادشاهان و حکام ایران بعد از اسلام را میتوان مشاهده کرد. اگرچه این مسجد مجموعهای از سبکهای مختلف معماری و تزئیناتی چهارده قرن تاریخ دوره اسلامی ایران را دربر دارد، اما مهمترین و زیباترین بخش این مجموعه منحصر بفرد متعلق به دوره سلجوقیان است. (کیانی: ۱۳۷۹، ص ۵۸)(هنرفر: ۱۳۵۰، ص ۶۷) (رفیعی مهرآبادی: ۱۳۵۲، ص ۵۲۷) (گدار: ۱۳۷۱، ص ۳۸(
مسجد جامع اصفهان دارای نقشه چهار ایوانی است و بنای کنونی آن شامل بخشهای زیر است:
شبستان مسجد که مربوط به دوره دیلمیان است.
– گنبد معروف به خواجه نظام الملک که در فاصله سالهای ۴۶۵-۴۸۵ هجری بنا شده است.
– گنبد معروف به گنبد خاکی یا تاج الملک که در سال ۴۸۱ هجری ساخته شده است.
– ایوان معروف به صفه شاگرد که در دوره سلجوقی ساخته شده و در دوره ایلخانی و صفوی قسمتهای تزئینی را به آن افزودند.
– صفّه صاحب که در دوره سلجوقی ساخته شده و در دوره قراقویونلو و صفوی تزئینات و منار به آن افزوده شده است.
– صفّه استاد که در دوره سلجوقی ساخته شده و در دوره صفوی آن را با کاشی تزئین کردهاند.
– صفّه عبدالعزیز که در دوره آل مظفر تکمیل شده است.
– صفّه درویش در دوره سلجوقی ساخته شده و در دوره صفوی تزئین شده است.
– مسجد و محراب الجایتو که در سال ۷۱۰ هجری به مجموعه بناهای مسجد افزوده شد.
– بناهای وسط حیاط مرکزی و حوض آن که در زمان شاه عباس ساخته شده
– سر در قدیمی مسجد جامع که تاریخ ۵۱۵ هجری دارد.